UX diye bir terim var. Tek kelimeyle “hastasıyım”. User eXperience: Kullanıcı Deneyimi demek.
Masa gibi fiziksel bir ürün ya da dijital bir ekran tasarlarken, sadece işlevsel olarak çalışması yetmez.
Örneğin pc kullanırken, -farkında olduğum zamanlarda- homurdanmama neden olan bir firma var. Tam bir UX/UF/UI katili: Microsoft. Bir UX stratejisti ile ya da olmadı kullanıcı dostu (UF) tasarımlar yapan bir grafikçi ile çalışmak yerine, Programcı Kafası dediğimiz kafa ile işleyen, kod iskeletinin üzerine öylesine bir şeyler giydirip ürünü sunuyor.
//UI, UF, UX farkları yazı ilerledikçe daha iyi anlaşılacaktır diye umuyorum.
Meşhur bir örnekle başlayalım; Şu an bu yazıları yazdığım makinanın çözünürlüğü: 1360 x 768
// Hep böyle gördük ve okuduk, bir de bize söylediği şeyi yapalım: Çarpalım 🙂
1360×768 = 1,044,480 pixel
Yani ekranımda Bir Milyon 44 bin+ adet pixel var.
Peki.
İşim bitti ve pc’yi kapatmak istiyorum. Önce Başlat düğmesine basmak zorunda olamam da ayrı hata ama sonrasına bir bakalım:
Önce, Başlata ardından, ufacık ok> düğmesine tıklamam lazım. Sonra yine küçük bir alanda seçim yapmam lazım. Oysa bilgisayarla işim bittiğini belirten bir yere gelmişim.
Başka hiç bir yeri kullanmama gerek yok! Ama yine daracık bir alanda seçim yapmak zorundayım.
Neden? Neden?
“Mantıklı” bir nedeni yok. Ama bi açıklaması var: Programcı Kafası.
Görsellik, Kullanıcı Dostu olma ya da Kullanıcı Deneyimi onun işi değil çünkü(?) Yazı tipi, renkler, boyutlar, okuma süresi.. önemli değil.(?) Tıklanabilecek bir Düğme için bir Arayüz (UserInterface) olsun ve çalışsın kafi. Bkz: Kirli ve Çabuk İşletim Sistemi: MS-DOS tarihi.
Bir başka örnek ise;
Kitap Yurdu ve Babil kıyaslaması olabilir.
Görüldüğü üzere KitapYurdu da Babil de üyelik, arama, sepet vb. .. kitap almak için her şeye sahip. Ama Babil daha eli yüzü düzgün (UserInterface). Bununla birlikte, örneğin üyelik, gözümün arayacağı yer olan sağ üst köşede, bir kitap sitesinde ilk/en çok kullanacağım araç olan Arama Kutusu kocaman karşımda, ufacık yerlere tıklamaya çalışmak zoruna değilim.. .. beni yormayan kullanıcı dostu bir yapısı var (UserFriendy)
Bununla birlikte ne yazık ki her iki sitede de bizlerin kitap alırken baktığı önemli şeylerin başında gelen “Yazarlar“a gereken önem verilmemiş. Benzer şekilde Okuyucu Yorumları da gereken öneme sahip değil, Hatta Babil de yorumlar saklambaç oynuyor. Diğer yandan ben Bilim Kurgu kitabına bakıyorum, altta ilginizi çekebilir diye tarihi roman sunuyor.. İkisi de Kullanıcı Deneyiminden (UserEXpericence) pek haberdar değil gibi.
Görüldüğü üzere mesele sadece satın alma düğmesinin çalışması değil, bu düğmenin nerede ve ne renkte olduğu da önemli.
Bundan daha da önemlisi; kullanıcıların beklentilerinin neler olduğunu iyi anlamak ve içerikten-işlevden-kargodan-tasarıma bütüncül bir memnuniyet sunmak lazım.
BitTrex
Aktif kullananların bildiği üzere Coin Borsası, BitTrex de bir süre önce tasarım değişikliğine gitti.
Doğası gereği bir borsa ekranı zaten karmaşıkken, BitTrex üstüne bir çok şeyin rengini ve yerini değiştirdi. Önceden göz önünde olan şeyler yeni tasarımda “ara ki bulasın” moduna geçti.
Borsa için en önemli şey olan ALIŞ ve SATIŞ kısımlarını, -sanki alan darlığı varlığı var gibi- Açık ve Net iki ayrı alanda yapmak yerine tek bir yere sıkıştırmaya çalışmak kullanıcı düşmanlığı (userHostility) olmaktan da öte milyon+ dolarlık hata.
Haliyle kendisi de ara ki bulasın yerlere gitti. Borsalar arasında en üstlerdeyken şimdilerde 29. sırada.
Geliştirmek, sadece Değiştirmek olmasa gerek..
